Czy wiesz, że w pewnych sytuacjach w świetle prawa możesz być traktowany jak ojciec cudzego dziecka, a co więcej – matka może żądać od ciebie alimentów na pokrycie jego kosztów utrzymania i wychowania?

Nadrzędną wartością prawa rodzinnego, będącą podstawą rozstrzygnięć dotyczących dzieci jest tzw. dobro dziecka. Znajduje ona odzwierciedlenie w wielu przepisach Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Już w prawie rzymskim obowiązywała zasada, zgodnie z którą ojcem jest ten, na którego wskazuje małżeństwo (pater est, quem nuptiae demonstrant). Została ona także wprowadzona do polskiego prawa przez instytucję domniemania ojcostwa.

CO TO JEST DOMNIEMANIE OJCOSTWA?

📖 Zgodnie z art. 62 § 1 zd. 1. Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, „jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki”.

Wprowadzone domniemanie ma za zadanie chronić interesy dziecka. Ustalenie ojcostwa na podstawie tego, że matka dziecka jest żoną domniemanego ojca związane jest z wysokim prawdopodobieństwem pożycia fizycznego pomiędzy żoną i mężem.

👉Jeżeli zatem w okresie obowiązywania domniemania ojcostwa kobieta, która jest lub była Twoją małżonką urodzi dziecko, to wówczas Ty zgodnie z obowiązującym prawem będziesz jego ojcem (niezależnie od tego, kto jest ojcem biologicznym dziecka).

JAK LICZYĆ OKRES OBOWIĄZYWANIA DOMNIEMANIA OJCOSTWA?

Domniemanie ojcostwa zachodzi, gdy dziecko urodzi się w trakcie trwania małżeństwa domniemanego ojca z kobietą, która je urodziła albo w okresie do 300 dni (włącznie) po ustaniu albo unieważnieniu małżeństwa.

POCZĄTEK OBOWIĄZYWANIA DOMNIEMANIA OJCOSTWA

Do zawarcia małżeństwa dochodzi:
➡w chwili złożenia przez kobietę i mężczyznę przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego (polskim konsulem za granicą) oświadczeń o wstąpieniu w związek małżeński,
➡albo w momencie złożenia przez kobietę i mężczyznę (zawierających związek małżeński podlegający prawu wewnętrznemu kościoła albo innego związku wyznaniowego w obecności duchownego) oświadczenia woli jednoczesnego zawarcia małżeństwa podlegającego prawu polskiemu.

KONIEC OBOWIĄZYWANIA DOMNIEMANIA OJCOSTWA

Do ustania małżeństwa dochodzi np. w chwili śmierci jednego z małżonków lub w momencie uprawomocnienia się wyroku rozwodowego. Chwilą unieważnienia małżeństwa jest zaś dzień uprawomocnienia się orzeczenia sądu unieważniającego małżeństwo.

❕Odnosząc się do powyższych zdarzeń, bieg terminu 300 dni rozpoczyna się od dnia następującego po dniu, w którym uprawomocnił się wyrok rozwodowy bądź orzeczenie unieważniające małżeństwo albo od dnia następującego po dniu śmierci małżonka. Począwszy od 301 dnia po w/w zdarzeniach domniemanie ojcostwa nie obowiązuje.

DOMNIEMANIE OJCOSTWA A PONOWNE WYJŚCIE MATKI ZA MĄŻ

📖 Co ważne, sytuacja zmienia się, gdy matka po rozwodzie ponownie wyjdzie za mąż. Zgodnie z art. 62 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, „jeżeli dziecko urodziło się przed upływem trzystu dni od ustania lub unieważnienia małżeństwa, lecz po zawarciu przez matkę drugiego małżeństwa, domniemywa się, że pochodzi ono od drugiego męża. Domniemanie to nie dotyczy przypadku, gdy dziecko urodziło się w następstwie procedury medycznie wspomaganej prokreacji, na którą wyraził zgodę pierwszy mąż matki.”

👉 Niezależnie od tego, kto jest biologicznym ojcem dziecka, jeżeli urodzi się ono do 300 dni po uprawomocnieniu się wyroku rozwodowego swojej matki (czyli np. na 150 dni po rozwodzie), a kobieta będzie już pozostawać w nowym związku małżeńskim z innym mężczyzną, to domniemanym ojcem będzie nowy mąż matki. Co oczywiste, tutaj też mogą nastąpić rozbieżności co do tego, kto jest ojcem biologicznym, a kto ojcem prawnym.

SEPARACJA A DOMNIEMANIE OJCOSTWA

W wyniku separacji prawnej (orzeczonej przez sąd) nie dochodzi do ustania małżeństwa (które nadal trwa), jednak poza tym skutki separacji z niewielkimi wyjątkami są takie jak skutki rozwodu. Sąd orzeka separację, gdy między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia.

📖 W związku z tym w art. 62 § 1 zd. 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wprowadzono wyjątek od zasady domniemania ojcostwa męża matki. Zgodnie z tym przepisem domniemania (że dziecko urodzone w trakcie trwania małżeństwa pochodzi od męża matki) nie stosuje się, jeżeli urodziło się ono po upływie trzystu dni od orzeczenia separacji. Bieg tego terminu rozpoczyna się zgodnie z art. 111 § 2 Kodeksu cywilnego następnego dnia po uprawomocnieniu się orzeczenia sądu w sprawie separacji.

KIEDY NIE ZACHODZI DOMNIEMANIE OJCOSTWA MĘŻA MATKI?

Domniemanie ojcostwa nie zachodzi m.in., gdy:
➡ dziecko urodziło się przed zawarciem przez jego matkę małżeństwa (a nie w trakcie jego trwania),
➡ dziecko urodziło się po upływie 300 dni od uprawomocnienia się wyroku rozwodowego (np. 305 dni po rozwodzie),
➡ dziecko urodziło się w okresie do 300 dni po rozwodzie, ale matka zdążyła już ponownie wyjść za mąż (wówczas prawnym ojcem dziecka będzie jej nowy mąż i to jego obejmie domniemanie),
➡ dziecko urodziło się po upływie 300 dni od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu w sprawie separacji.

JAK OBALIĆ DOMNIEMANIE OJCOSTWA?

❗ Domniemanie ojcostwa może być obalone tylko na skutek powództwa o zaprzeczenie ojcostwa.

O tym, to może złożyć pozew o zaprzeczenie ojcostwa, w jakim terminie może to zrobić oraz jakich argumentów i dowodów można użyć w sprawie o zaprzeczenie ojcostwa, dowiesz się z naszego kolejnego wpisu.

🔰 Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat domniemania ojcostwa, zapraszamy do obejrzenia przygotowanego przez nas filmu.

Prezentowane przez nas materiały nie stanowią porad prawnych i mają charakter informacyjny. Jeśli jesteś zainteresowany uzyskaniem porady prawnej w kwestii dotyczącej domniemania ojcostwa bądź w sprawie o zaprzeczenie ojcostwa, zapraszamy do kontaktu z nami.

Radca prawny Klaudia Sosnowska

Ludzie plik wektorowy utworzone przez gstudioimagen - pl.freepik.com