Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty (dalej także: u.z.l.l.d.) w ostatnich latach przeszła wiele zmian. Powoduje to, że w stosunku do osób odbywających w specjalizację w różnym, nawet zbliżonym okresie, mogą mieć zastosowanie odmienne regulacje prawne. Aby możliwie najpełniej zabezpieczyć swoje interesy, warto śledzić te zmiany, a ewentualne niejasności konsultować z prawnikiem. Szkolenie specjalizacyjne w trybie rezydenckim, w tym dyżury medyczne objęte programem specjalizacji, lekarze odbywają na podstawie umowy o pracę zawartej z podmiotem prowadzącym szkolenie specjalizacyjne na czas wymagany do zrealizowania wszystkich elementów programu specjalizacji, nie dłuższy niż określony w programie specjalizacji. Z uwagi na to, że miejsca rezydenckie są przyznawane i finansowane przez ministra właściwego do spraw zdrowia w ramach środków budżetu państwa, których jest dysponentem, ich liczba jest ograniczona. Wielu lekarzy decyduje się zatem na realizację szkolenia specjalizacyjnego w trybie pozarezydenckim. W starym stanie prawnym z uwagi na skąpe regulacje prawne umowy o szkolenie mogły być kształtowane niemalże dowolnie, co powodowało, że wielu lekarzy odbywało szkolenie bez wynagrodzenia.
Płatny urlop szkoleniowy lekarza odbywającego szkolenie w trybie pozarezydenckim
Obecnie ustawa przewiduje 6 form realizacji szkolenia w tym w trybie pozarezydenckim, w tym m.in. nw. formy obligujące pracodawcę do udzielenia pracownikowi płatnego urlopu szkoleniowego: ➡️ w ramach płatnego urlopu szkoleniowego udzielanego pracownikowi na czas trwania szkolenia specjalizacyjnego oraz umowy o szkolenie zawartej z jednostką akredytowaną; ➡️ na podstawie umowy o pracę zawartej z innym podmiotem niż podmiot prowadzący szkolenie specjalizacyjne, zapewniającej realizację części programu specjalizacji w zakresie samokształcenia, szkolenia i uczestniczenia w wykonywaniu oraz wykonywanie ustalonej liczby określonych zabiegów lub procedur medycznych, pełnienie dyżurów medycznych, które lekarz jest obowiązany pełnić w czasie realizacji programu specjalizacji w czasie pracy dopuszczonym przepisami o działalności leczniczej i w ramach płatnych urlopów szkoleniowych udzielanych pracownikowi na czas niezbędny do zrealizowania pozostałej części programu w podmiocie prowadzącym szkolenie specjalizacyjne lub odpowiednio w podmiocie prowadzącym staż kierunkowy; ➡️ w ramach poszerzenia zajęć programowych kształcenia w szkole doktorskiej o program specjalizacji odbywanej w tej samej jednostce zgodny z zakresem tego kształcenia i w ramach udzielonego płatnego urlopu szkoleniowego albo urlopu bezpłatnego i umowy o szkolenie specjalizacyjne zawartej z jednostką akredytowaną.
Uprawnienie do płatnego urlopu szkoleniowego lekarza w ww. wypadkach zostało potwierdzone w art. 16oa ust. 2 pkt 2 u.z.l.l.d., w którym przewidziano także prawo lekarza do 6 dni urlopu szkoleniowego na przygotowanie się i przystąpienie do PES, za czas którego lekarz zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Wynagrodzenie lekarza odbywającego szkolenie specjalizacyjne na podstawie umowy cywilnoprawnej
Oprócz tego u.z.l.l.d. dopuszcza realizację szkolenia na podstawie umowy cywilnoprawnej oraz w ramach stypendium ufundowanego przez podmiot leczniczy i umowy o szkolenie specjalizacyjne zawartej z jednostką akredytowaną, a także wprowadza odrębne regulacje dotyczące lekarza i lekarza dentysty będących żołnierzami w czynnej służbie wojskowej, co jednak pozostaje poza zakresem tego wpisu. Wypada jednak zauważyć, że aktualnie w art. 16h ust. 2 pkt 4 u.z.l.l.d. ustawodawca wprowadził jednoznaczne zastrzeżenie, że określona w umowie cywilnoprawnej wysokość wynagrodzenia nie może być niższa niż wysokość minimalnej stawki godzinowej za pracę ustalonej na podstawie przepisów ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.
Wynagrodzenie lekarza za samokształcenie
Ustawa przyznaje także lekarzowi prawo do samokształcenia realizowanego w ramach szkolenia specjalizacyjnego, które zostało wymienione jako jedna z form i metod pogłębiania i uzupełniania wiedzy teoretycznej oraz nabywania i doskonalenia umiejętności praktycznych (tak samo istotna jak kursy specjalizacyjne i kurs atestacyjny, staże, pełnienie dyżurów medycznych, a także samokształcenie kierowane). W zależności od programu szkolenia, może być ono realizowane poprzez udział w sympozjach, konferencjach, kursach naukowych i doskonalących związanych bezpośrednio z realizowaną przez lekarza dziedziną szkolenia specjalizacyjnego. Liczba dni przeznaczonych przez lekarza na samokształcenie jest określona w programie specjalizacji. Samokształcenie jest prawem i obowiązkiem lekarza, a także elementem szkolenia specjalizacyjnego, a zatem za jego realizację lekarz zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Możliwość dochodzenia roszczeń po zdanym egzaminie PES
Docierają do nas sygnały, że w niektórych placówkach medycznych zmienione przepisy jeszcze się nie przyjęły. Wielu z młodych lekarzy, w obawie o przebieg szkolenia rezygnuje w trakcie odbywania specjalizacji z obrony swoich interesów. Wymaga zatem podkreślenia, że z ewentualnym pozwem o zapłatę wynagrodzenia lekarz może wystąpić nawet po zdaniu egzaminu PES, przy czym w takiej sytuacji może się okazać, że część roszczeń nie będzie mogła być skutecznie dochodzona z uwagi na upływ terminu przedawnienia.
Prezentowane przez nas materiały nie stanowią porad prawnych i mają charakter informacyjny. Jeśli jesteś zainteresowany analizą umowy o szkolenie specjalizacyjne bądź uzyskanie porady prawnej dotyczącej Twoich praw i obowiązków, zapraszamy do kontaktu z nami.
Radca prawny Klaudia Sosnowska
Medical plik wektorowy utworzone przez vectorjuice - pl.freepik.com